حواشی هوش

زمانی بهره‌ هوشی فرد(IQ) به عنوان تعیین‌کننده اصلی موفقیت محسوب می‌شد اما با این وجود، روان‌شناسان مشخص کرده‌اند که (روش دانستن)دیگری هم وجود دارد که به هوش عاطفی ترجمه شده و ممکن است تفاوت حتی بزرگ‌تری در موفقیت حرفه‌ای و شخصی فرد ایجاد کند. دکتر دانیل گولمن در کتاب پرفروش خویش به نام (EQ) که معادل هوش احساسی است، پنج جزو آن را برشمرده است: خودآگاهی، نوع‌دوستی، انگیزش فردی، همدردی و توانایی دوست داشتن و مورد علاقه بودن از سوی دوستان، والدین و اعضای خانواده. افرادی که از هوش بالای عاطفی برخوردارند؛ کسانی هستند که واقعا در کار خود موفق بوده و ارتباط صادقانه و صمیمانه‌ای برقرار می‌کند.

هوش احساسی در زمان تولد، ثابت نبوده و مفاهیم آن در طول دوران تحصیل ابتدایی و راهنمایی قابل آموختن است. حتی شرکت‌ها در حال استخدام مشاورینی برای افزایش هوش احساسی کارکنان خود هستند زیرا نشان داده شده که این امر مستقیما کارتیمی، اعتماد و اتکای کارکنان به کار و نیز قدرت تولید آنها را تحت تاثیر قرار می‌دهد. محققان اشاره دارند که احساسات و عواطف می‌توانند به ما کمک کنند تا عشق و محبت و ارتباطات معنوی خود را شکل بخشیده و اگر مانع آنها نشویم و به موقع آن را کنترل نکنیم، می‌توانند دشمن ما شده و ما را همچون دیکتاتور‌های بزرگ، خوار و ذلیل گردانند. ما با گوش دادن به پیام‌های بدن‌مان می‌توانیم هوش احساسی و منطقی‌مان را همزمان در زندگی‌های رومزه‌مان لحاظ کنیم. تحقیقات در بیش از ۵۰۰ کمپانی بزرگ نشان داده است که هوش احساسی (عاطفی) در تعیین موفقیت تجار، دو برابر از بهره هوش و مهارت‌های خاص شغلی مهم‌تر هستند. در میان شایستگی‌های احساسی که در بین دانش‌آموزان نیز می‌تواند ایجاد منافع کند، تاکید بر اهداف شفاف، روشن و قابل تدبیر و حمایت از سوی افراد و مربیان، مهم هستند.

● هوش معنوی چیست؟
رویکردهای معنوی به دانش و سلامت اخیرا مورد تاکید و توجه محققان و اساتید قرار گرفته است. همان‌گونه که در قسمت‌های قبلی اشاره شد، برخی از مطالعات تحقیقاتی به بررسی تاثیر معنویت بر سلامت پرداخته است. در کشورهای توسعه یافته، دانشکده‌های پزشکی‌مواد آموزشی درباره مذهب، معنویت و سلامت را در محتوای درسی خود گنجانیده‌اند.
متخصصان سلامت روان نیز قدرت هوش معنوی را تشخیص داده‌اند که برخی آن را به این صورت تعریف می‌کنند: <ظرفیت احساس کردن و نیز درک و توجه به والاترین قسمت‌های وجود خود، سایرین و جهان پیرامون‌مان.> آنچه که بین هوش احساسی و معنوی و معنویت تفاوت قایل می‌شود این است که هوش احساسی به کشف به عقل و حکمت در امر مسایل احساسی و شعوری می‌پردازد. همه ما با توانایی‌ در تکامل هوش احساسی متولد می‌شویم اما گروه کمی از ما از آن استفاده می‌کنیم در حالی که بهره و سود آن بسیار است. 
در این قسمت به برخی از اصول راهنما در توجه به هوش احساسی‌ می‌پردازیم:
▪ در زندگی روزانه‌تان، جایی برای سکوت و خلوت بگذارید. حتی چند لحظه در ساعات اولیه صبح و عصر می‌تواند به آرام کردن هجوم سر و صدا و آشفتگی کمک کند. یکی از متخصصان قلب و عروق می‌گوید: (یک عقل درونی وجود دارد که خیلی‌خیلی آرام صحبت می‌کند و نمی‌دانم چرا من به چنین چیز مهمی توجه، ندارم.)
▪ کمی از وقت‌تان را در طبیعت بگذرانید. ارزش افزوده‌ای در قدم زدن کنار ساحل،راه رفتن در پارک یا حتی نگاه کردن به آسمان در شب وجود دارد، شاید به این علت که طبیعت به ما کمک می‌کند تا بسیاری از مشکلات دست‌ساز بشر را به فراموشی بسپاریم!
▪ نسبت به طبیعت زندگی و مرگ فکر کنید. شما نیازی ندارید که برای این کار مدرک دکتری داشته باشید زیرا اصول مهم و اساسی، ساده هستند: زندگی، گرانقدر است. زندگی، کوتاه است. مرگ حتمی است. هرچند که زندگی دارای مشکلاتی است اما اینها نه می‌توانند اغماض شوند و نه امری ماورای عالم به حساب آیند. 
▪ به ارزش‌های معنوی احترام بگذارید. با هوش احساسی مثل یک کالای لوکس برخورد نکنید و تا می‌توانید، فقط به مهربانی و صداقت بیاندیشید چرا که مجبور هستیم به بهترین نحو و تا حد امکان با آنها زندگی کنیم. یکی از بهترین جاها برای آموختن و انجام بخشش و گذشت، اتوبان‌ها هستند (چرا که خشم در جاده، نیازمند پادزهر است)! 
▪ یاد بگیرید که به هوش احساسی‌تان اعتماد کنید. دسترسی یافتن به یک منبع داخلی از عقل و خرد، اولین قدم است و مشکل‌تر، این است که به آنچه می‌شنویم، اعتماد کنیم..
● درک کردن خودتان
شما چه‌کسی هستید؟ احتمالا اولین پاسخی که به ذهن‌تان می‌آید، اسم‌تان است زیرا به این صورت خودتان را به دیگران معرفی می‌کنید البته شما با اعداد هم، مشخص شده‌اید: شماره شناسنامه، شماره کارمندی، شماره دانشجویی، گواهی‌‌نامه رانندگی و... ضمنا نقش‌های متعددی هم ایفا می‌کنید: برای افراد خاصی شما یک پسر، دختر، شریک، نامزد، والد یا دوست هستید و برای سایرین، یک دانش‌آموز، را‡ی‌دهنده، مالیات‌دهنده، کارگر، همکار یا مصرف‌کننده می‌باشید. شما بخشی از فرهنگ و گروه‌های نژادی بوده و مذهب مشخصی هم دارید اما وقتی که همه‌ شما تنها هستید و در آیینه با خودتان چشم در چشم می‌شوید، چه کسی را در آیینه می‌بینید؟ خود واقعی‌تان کیست؟ شاید پرکردن خود آزمون <سنجش سلامت> به شما کمک کند که به این سوال پاسخ دهید. شما ممکن است عمری را صرف یافتن این پاسخ کنید (مهم‌ترین سفری که می‌توانید داشته باشید.) اگر نتوانید هویت واقعی‌تان را بیایید اشکال زیادی ندارد چرا که به هر حال با این سفر خودشناسی (که چیز دیگری می‌یابید) شما می‌توانید با شناخت احساسات، نیازها و ارزش‌های واقعی خودتان، دیدگاه جدیدی را نسبت به شخصیت خودتان به دست آورید.
● خودآزمایی تندرستی
▪ بخش اول: 
سوالات زیر حاوی موافقت‌ها و مخالفت‌های شماست. توجه داشته باشید که موافقت‌ها از یک حداکثر به یک حداقل دیگر، امتداد دارد. شما خودتان را در این سنجش، کجا قرار می‌دهید؟ دور عددی که درباره شما در این زمان واقعی‌تر است، دایره بکشید. دایره‌ها را بین اعداد قرار ندهید.
الف) هدف از زندگی و رضایتمندی۱) اکثرا در طول روز، میزان انرژی‌ من (خیلی کم است ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ خیلی‌ زیاد است)۲) به طور کلی، زندگی‌ من به نظر این‌طور می‌رسد (کسل‌کننده ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ پرجوش و خروش)۳) فعالیت‌های روزانه‌ام (ارضاکننده نیست ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ ارضاکننده است)۴) هنگامی که عمیقا درباره زندگی فکر می‌کنم (احساس نمی‌کنم که هدفی در آن باشد۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ احساس می‌کنم که هدفی در آن است)۵) احساس می‌کنم که زندگی‌ من تاکنون (سازنده نبوده ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ سازنده بوده است)۶) احساس می‌کنم کاری که در حال انجام آن هستم (ارزشی ندارد ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ ارزش بسیاری دارد)۷) ای کاش با آنچه که هستم، متفاوت بودم (به شدت موافقم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ به شدت مخالفم)۸) من در این زمان (هدف روشنی در زندگی‌ خود ندارم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ هدف کاملا روشنی در زندگی‌ خود دارم)۹) وقتی اتفاقات ناخوشایند برای من یا سایرین رخ می‌دهد (نمی‌توانم احساس مثبت در مورد زندگی‌ داشته باشم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ به احساس مثبت نمودن در مورد زندگی‌ ادامه می‌دهم)۱۰) وقتی درباره آنچه که در زندگی انجام داده‌ام، فکر می‌کنم، احساس می‌کنم که (بی‌ارزش بوده۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ باارزش بوده)۱۱) زندگی فعلی‌ من (مرا ارضا نمی‌کند ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ مرا ارضا می‌کند)۱۲) در قلبم احساس شادی می‌کنم (هرگز ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ تمام‌مدت)۱۳) با شرایط زندگی‌ خود، احساس اسیری می‌کنم (به شدت موافقم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ به شدت مخالفم)۱۴)هنگامی که در مورد گذشته‌ام فکر می‌کنم (احساس تاسف بسیار دارم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ هیچ احساس تاسفی ندارم)۱۵) در عمق وجودم (احساس عشق نمی‌کنم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ احساس عشق می‌کنم)۱۶) هنگامی که به مشکلاتم فکر می‌کنم (احساس امیدواری نسبت به حل آنها ندارم۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ احساس امیدواری بسیار نسبت به حل آنها دارم)
▪ بخش دوم:
ب) اعتماد به نفس در طول استرس (پاسخ مطابق با چگونگی احساس‌تان در طول اوقات استرس‌زا)۱) وقتی فشار زیادی بر من وارد می‌شود (ناراحت می‌شوم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ آرام باقی می‌مانم)۲) واکنش‌ من نسبت به مشکلات و سختی‌ها (ناامید می‌شوم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ ناامید نمی‌شوم)۳) مطمئن‌ هستم که در یک موقعیت دشوار، کمک مورد نیاز را دریافت می‌کنم (به‌شدت مخالفم۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ به شدت موافقم)۴) اضطراب را تجربه می‌کنم (تمام مدت ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ هرگز)۵) هنگامی که اشتباه می‌کنم (به شدت از خودم متنفر می‌شوم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ به دوست‌داشتن خودم ادامه می‌دهم)۶) نگرانم که اتفاق بدی برای خودم و کسانی که دوستشان دارم، بیفتد (تمام‌مدت ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷هرگز)۷)در یک موقعیت استرس‌زا (به آسانی نمی‌توانم تمرکز کنم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ به راحتی تمرکز می‌کنم) ۸) ترسو هستم (تمام‌مدت ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ هرگز)۹) وقتی که نیاز است روی پای خود بایستم (نمی‌توانم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ به آسانی می‌توانم)۱۰) در اکثر موارد، احساس کم کفایتی می‌کنم (به شدت موافقم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ به شدت مخالفم)۱۱) در طول استرس‌، احساس تنهایی و انزوا می‌کنم (به شدت موافقم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ به شدت مخالفم)۱۲) در موقعیت‌های واقعا دشوار (قادر نیستم تا به صورت مثبت واکنش‌ نشان دهم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷قادرم تا به‌صورت مثبت واکنش نشان دهم)۱۳) هنگامی که به آرامش احتیاج دارم (احساس آرامش نمی‌کنم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ احساس آرامش می‌کنم)۱۴) وقتی در یک موقعیت ترسناک قرار می‌گیرم (احساس وحشت می‌کنم ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ احساس آرامش می‌کنم)۱۵) نسبت به آینده نگرانم (تمام‌مدت ۱-۲-۳-۴-۵-۶-۷ هرگز)
ج) امتیاز دهی
عددی که به دور آن علامت دایره کشید‌ه‌اید، امتیازتان برای آن سوال است. امتیازات هر بخش را جمع کرده و جمع بخش را به تعداد سوالات همان قسمت، تقسیم کنید. مجموع نمرات بخش هدف از زندگی و رضایتمندی را بر ۱۷ تقسیم کنید. مجموع نمرات بخش اعتماد به نفس در طول استرس را بر ۱۵ تقسیم کنید. سپس مجموع این دو نمره را بر عدد ۳۲ تقسیم کنید تا نمره تندرستی ترکیب شده (امتیازات جمع‌شده برای هر دو بخش) به دست آید. این نمره باید بین ۱ و۷، متغیر بوده و شاید شامل اعشار هم باشد (مثلا ۱۵/۵.)
▪ بسیار پایین: ۱ تا ۴۹/۲
▪ متوسط پایین: ۵/۲ تا ۹۹/۳
▪ متوسط بالا: ۴ تا ۴۹/۵
▪ بسیار بالا: ۵/۵ تا ۷
این امتیاز، نشان‌دهنده قدرت احساس شما نسبت به این احساسات مثبت است. آیا برای شما معنی‌ دارند؟ هر امتیاز و هر سؤال را در هر بخش مرور نمایید. نمره‌تان در هر قسمت و سوال، اطلاعاتی درباره این احساسات به شما داده و حیطه‌هایی در زندگی شما که منابع روان شناختی‌تان در آن نهفته بوده و نیز حیطه‌هایی که نیاز به توسعه و تکامل دارند را به شما اطلاع می‌دهد. به هر حال با بررسی نمرات و سوالات متوجه می‌شوید که چه نگرش‌های اصلی یا جنبه‌هایی از زندگی‌ شما نیاز به تقویت دارد. اگر امتیازات‌ شما در هر دو بخش، بسیار پایین است، با یک مشاور یا دوست در مورد نحوه احساس‌تان نسبت به خودتان و زندگی‌تان صحبت کنید.