هوش کودکان و وضعیت اقتصادی خانواده

به اعتقاد نظریه‌پردازان، هوش توانایی استفاده از پدیده‌های رمزی و یا قدرت و رفتار مؤثر و یا سازگاری با موقعیت‌های جدید و تازه و یا تشخیص حالات و کیفیات محیط است.
شاید بهترین تعریف تحلیلی هوش به وسیلهء «دیوید وکسلر»، روان‌شناس آمریکایی، پیشنهاد شده باشد که بیان می‌کند: «هوش یعنی تفکر عاقلانه، عمل منطقی و رفتار مؤثر در محیط. امروزه دیگر کسی بر این اعتقاد نیست که هوش صرفاً مقوله‌ای ارثی و ژنتیکی است. بلکه، هوش در فرآیند تکامل کودک در رحم مادر و پس از آن طی مراحل رشد شکل می‌گیرد. بسیار شنیده‌ایم که گفته می‌شود امروزه کودکان باهوش‌تر هستند.
این سخن کاملاً‌درستی است و از این امر نشات می‌گیرد که سازوکارهای آموزشی و یادگیری و اطلاعات در اختیار کودکان نسبت به گذشته کاملا متفاوت شده است و امروزه کودکان تجربه‌هایی دارند که کودکان چند دههء پیش نداشتند. همین تجربه‌های متفاوت که از همان روزهای آغازین تولد خود را نشان می‌دهد، وضعیت هوشی متفاوتی را نیز رقم‌زده است. از این رو، می‌توان به تاکید گفت که میانگین هوش کودکان امروزی بیش‌تر از میانگین هوش کودکان دیروزی است.عوامل بسیاری بر هوش تاثیر می‌گذارند. یکی از مهم‌ترین این عوامل تغذیه و دیگر شرایط دوران بارداری مادر است. تغذیه مناسب در این دوران و رعایت بهداشت جسمی و روحی مادر، تاثیر مهمی در هوش نوزاد خواهد داشت.
سطح هوشی والدین، تغذیهء دوران کودکی و نوزادی، شرایط و امکانات خانوادگی و محیطی، نوع ارتباط والدین با کودک و مجموعهء ارتباطات اجتماعی خانواده از دیگر عوامل مؤثر در رشد و شکوفایی هوش به شمار می‌روند. عوامل محیطی مثل وجود محرکات مناسب در محیط پرورش کودک مانند اسباب‌بازی‌های مناسب که او را به کنجکاوی و کنکاش وا می‌دارد، در بروز و ظهور و شکوفایی هوش وی نقش اساسی دارد.با تاملی اندک در این عوامل به راحتی می‌توان نتیجه گرفت که برآوردن چنین شرایطی، وابستگی بسیاری به وضعیت و شرایط اقتصادی خانواده دارد; چرا که میزان درآمد در برآوردن این نیازمندی‌ها مؤثر است. خانواده‌هایی که درآمد بسیار کمی دارند، از لحاظ تغذیه‌ای مشکل دارند. علاوه بر این، کمبود بهداشت و رسیدگی دیر هنگام به درمان اثر نامطلوبی بر جسم و ذهن کودک دارد. همچنین خانواده‌های با درآمد کم نمی‌توانند شرایط محیطی مناسبی را برای رشد کودک خود مهیا کنند. خرید وسایل آموزشی، امکانات بازی‌های کودکانه در سنین مختلف، ثبت نام در کلاس‌های مختلف برای کودکان نیازمند درآمد مکفی است که هر کدام به میزانی بر رشد هوش کودکان تاثیر دارد. البته این را نیز باید یادآور شد که خانواده‌های پردرآمد نیز می‌‌توانند رشد هوشی کودک خود را به خطر بیندازند.هر چند در اختیار داشتن پول و درآمد مناسب خانواده نقش مؤثری در تربیت هوشی کودکان دارد، ولی این عامل خود به طور مستقیم اثرگذار نیست، بلکه اثر خود را از طریق مدیریت درآمد و استفادهء معقول و مناسب از آن می‌گذارد. از این رو، مدیریت درآمد و اولویت‌بندی هزینه‌ها و داشتن برنامهء مناسب برای رشد کودکان، متکی به نظر مشاوران و متخصصان که می‌توان از طریق مراکز مشاوره‌ای، مطالعهء کتاب‌ها و مقاله‌های نشریه‌ها به دست آورد، در رشد هوشی کودکان اثر چشمگیری می‌گذارد. خانوادهء‌با درآمد مناسب و برنامه‌ریزی معقول زمینه‌های مناسب را برای رشد هوش کودکان خود دارد; وضعیتی که در خانواده‌های کم‌درآمد مهیا نمی‌شود. هر چند ممکن است در این خانواده‌ها با افراد پرهوش مواجه شویم ولی میانگین هوش افراد خانواده با وضعیت اقتصادی آن‌ها و استفادهء بهینه و مناسب از امکانات ارتباط نزدیکی دارد