گوشَت را به همسرت بسپار

 یکی از مهارت‏های مهم اجتماعی، توانایی برقراری ارتباطی مؤثر و مناسب با دیگران است. این مهم، حاصل نمی‏شود؛ مگر با توجه به دیگران که یکی از راه‏های آن، خوب گوش کردن است. درک نظرات و احساسات دیگران و تمرکز همراه با احترام به آن چه می‏گویند، یکی از مهم‏ترین روش‏های برقراری ارتباط میان افراد است. علاوه بر این، شنونده خوب بودن، کلید حل بسیاری از مسائل و مشکلات ما در زندگی است.

این امر، در زندگی زناشویی، از اهمیت دوچندانی برخوردار است؛ به گونه‏ای که حتی می‏توان گفت یکی از دلایلی که باعث می‏شود بسیاری از ازدواج‏ها منجر به شکست شوند، ناتوانی در برقراری ارتباط و درک هر یک از دو طرف نسبت به طرف مقابل است. نداشتن گوش شنوا، یکی از دلایل مهمی است که باعث می‏شود همسران، یکدیگر را عصبانی و آزرده سازند.
● تعریف گوش کردن‏
گوش کردن، به معنای شنیدن صدا نیست. شنیدن، یک فرآیند فیزیولوژیکی است که عبارت است از ارتعاش امواج در گوش میانی و فرستادن محرک‏های الکتروشیمیایی، از گوش میانی به ساختار مرکزی شنوایی مغز؛ اما گوش کردن، شامل توجه دقیق به صدا و دریافت چیزی است که می‏شنویم.
● عوامل مؤثر در خوب گوش ندادن‏
۱) مشغله ذهنی‏
داشتن مشغله ذهنی، یکی از عوامل گوش ندادن به سخن شخص مقابل است. بارها برایمان پیش آمده که ذهن، درگیر یک مطلب علمی یا مشکلی است و در این زمان، اگر ما مورد خطاب واقع شویم، غالباً یا متوجه نمی‏شویم یا اینکه درصد دقت و گوش کردن ما بسیار پایین است.
۲) بی‏رغبتی‏
بی‏رغبتی نیز موجب گوش نکردن می‏شود. بی‏رغبتی عوامل مختلفی دارد که برخی از آنها عبارتند از:
الف) تنفر از ظاهر و قیافه شخص گوینده؛ گاهی اوقات، عدم آراستگی ظاهر، موجب بی‏رغبتی در شنیدن می‏شود. از این رو، در اسلام، توصیه‏هایی در این‏باره، به زنان و مردان شده است.
ب) دائمی بودن محرک؛ برای مثال، همسرانی که مرتب نق می‏زنند.
ج) استفاده از کلمات نامأنوس.
ه) بی‏علاقگی به موضوع بحث.
۳) عدم تمرکز
مغز به طوری باورنکردنی، قوی و فعال است. ما در دقیقه، ۱۲۰ تا ۱۵۰ کلمه بر زبان می‏آوریم؛ اما مغز می‏تواند در هر دقیقه، ۴۰۰ تا ۸۰۰ کلمه تولید کند. این امر، می‏تواند گوش دادن را به نظر خیلی راحت و آسان جلوه دهد؛ اما در حقیقت، این مسئله، تأثیر معکوس دارد؛ چون ممکن است سرگرم گوش کردن کلمات گوینده‏ای شویم؛ اما هنوز مقداری از زمان مغز اضافه بیاید. گاهی ممکن است همسری به علت آرام صحبت کردن همسر خود، دچار عدم تمرکز گردد.
۴) پیش‏داوری‏های غلط و پرش به سوی نتایج‏
گاهی اوقات همسران بدون توجه به صبحت‏های طرف خود، پیش‏داوری کرده، به سرعت نتیجه می‏گیرند. به بیان دیگر، حرف در دهان گوینده می‏گذارند. این امر، یکی از دلایلی است که موجب می‏شود ما هنگام صحبت با افرادی که به آنها نزدیک هستیم، به ویژه همسران، ارتباط ضعیفی برقرار کنیم؛ چون مطمئن هستیم که چه می‏خواهند بگویند و به آن چه می‏گویند، به دقت توجه نمی‏کنیم و حتی گاهی اوقات اصلاً نمی‏شنویم که چه می‏گویند.
شما باید سعی کنید که به جای تمام این پیش‏داوری‏ها، شنونده خوبی باشید و قبل از پایان سخنان طرف مقابل، در مورد او، پیش‏داوری و قضاوت نکنید. لازم است عقاید همسر خود را قبل از اینکه در مورد او قضاوت کنید، به خوبی درک کنید؛ یعنی ابتدا خوب گوش کنید و وقتی مطمئن شدید که متوجه منظور طرف مقابل شده‏اید، آن وقت آنها را ارزیابی کنید.
● چگونه شنونده بهتری شویم؟
برای تحقق این کار، امور زیر را انجام دهید:
۱) پیام‏های مهم طرف مقابل را کشف کنید.
هنگام صحبت کردن همسرتان، کاملاً به حرف‏های او گوش دهید و اگر نکته مبهمی بود، حتماً سؤال کنید؛ چون از این طریق، هیچ نقطه ابهام و سوءتفاهمی باقی نمی‏ماند.
۲) گوش دادن را جدی بگیرید.
همیشه نخستین قدم برای رشد و توسعه، آگاهی فردی است. کوتاهی‏ها و قصور خود را در نقش یک شنونده، تحلیل کنید و تصمیم بگیرید که بر آنها فائق آیید. شنوندگان خوب، به همین صورت متولد نشده‏اند؛ بلکه آنها در زمینه آموزش گوش کردن مؤثر و قوی، کارکرده‏اند. خوب گوش کردن، مثل هوش، فرهنگ یا موقعیت اجتماعی، دست به دست، منتقل نمی‏گردد؛ بلکه این مسئله مانند هر مهارت دیگر، از تمرین و انضباط فردی به دست می‏آید.
۳) از مهارت توجه استفاده کنید.
مهارت توجه، یعنی توجه جسمی و غیرکلامی به طرف مقابل که به او نشان دهد دقیقاً به صحبت‏های او گوش می‏دهید. هنگام گوش دادن، با بدنی مایل به جلو و در فاصله‏ای مناسب، رودرروی گوینده قرار بگیرید؛ به طوری که نگاهتان تا شعاع نیم متری صورت گوینده باشد. در این حال، ضمن پرهیز از رفتارهای حواس پرت کن، مانند بازی با کلید و غیره، سعی کنید شنونده‏ای خشک و بی‏حرکت نباشید و محیط را از عوامل مزاحم دور کنید. بنابراین، با نشان دادن عکس‏العمل‏های مناسب، مانند تکان دادن سر، نگاه کردن به گوینده و ابراز کلماتی مانند آره، بله و.. نشان دهید که با تمام وجود، به همسرتان گوش می‏دهید. مردان باید به این نکته توجه بیشتری داشته باشند؛ زیرا آنها عادت دارند در سکوت به مطلبی گوش دهند و از ابراز عکس‏العمل، غافل می‏شوند. این سکوت، بر زن‏ها گران تمام می‏شود و تصور می‏کنند که همسرشان به آنها گوش نمی‏دهد. بنابراین، آقایان برای این که متهم به بی‏توجهی نشوند، باید دقت بیشتری کنند!
۴) مهارت پی‏گیری را به کار برید.
گاهی گوینده، نگران و هیجان‏زده است که این موضوع، در حالت‏های چهره، تُن صدا و رفتارهای او نمایان است. در این صورت، بایستی بدون زورگویی، او را به صحبت کردن دعوت کنیم؛ برای مثال، از عبارت‏های خوب، بعد چی شد، ادامه بده، درسته و یا از سؤال‏های کوتاه استفاده کنید. گاهی حتی سکوت توأم با توجه و مشاهده، می‏تواند این موانع را از میان بردارد.
۵) مهارت انعکاسی را مورد استفاده قرار دهید.
مهارت انعکاس، یعنی انعکاس توضیحات، احساسات و معانی درک شده از گوینده به خود او به گونه‏ای که نشان دهنده درک، فهم و پذیرش او نزد شنونده باشد. گاهی اوقات، این کار، باعث رفع سوءتفاهم می‏گردد.
۶) برخی مواقع، فقط گوش کنید.
یکی از ویژگی‏های فطری زنان این است که به ارتباط، بهای زیادی می‏دهند. گاهی اوقات، زنان بر خلاف مردان، نیازمند صحبت در مورد مشکلاتشان هستند و در پی دریافت راه‏حل از سوی همسران خود نیستند. مردانی که دوست دارند زندگی شیرینی داشته باشند، باید به این نکته مهم، توجه داشته باشند. حضرت علی علیه‏السلام می‏فرماید:
از نشانه‏های بزرگواری و آقایی این است که انسان نسبت به گوش سپردن به شکایت و ناله دردمند، تحمل و صبر داشته باشد».
۷) به تماس چشمی بیشتر توجه کنید.
شاید مهم‏ترین علامت توجه شنودی شما به همسرتان، تماس چشمی باشد؛ البته باید از افراط و تفریط دوری کنید و نباید به گوینده خیره شوید که از آن، تعبیر به رفتار تهاجمی شود. از طرف دیگر، نباید به طوری مستمر، به این طرف و آن طرف یا بالا و پایین نگاه کنید که به عدم علاقه تفسیر گردد. شنوندگان مؤثر، به طور مستمر، خیره نمی‏شوند؛ ولی تماس چشمی بیشتری نسبت به شنوندگان نامؤثر، برقرار می‏کنند.
۸) از سدها و موانع ارتباطی زیر، به طور جدی پرهیز کنید:
الف) دستور دادن، تهدید کردن و ترساندن.
ب) موعظه، نصیحت و سخنرانی کردن.
ج) قضاوت و انتقاد کردن.
د) ارائه دلایل منطقی و راه حل.
و) تحقیر، توهین و ناسزا.
در پایان، باید متذکر شد که وقتی واقعاً هنر گوش دادن را فرا می‏گیرید، افکار و احساسات خودتان را کنار بگذارید تا آن چه همسرتان می‏گوید، بشنوید و در راه نگریستن به چیزها، از دیدگاهی متفاوت گام بردارید. هر رابطه، از دو فرد متفاوت درست می‏شود. باید تصمیم بگیرید و سعی کنید که خود را به جای همسرتان بگذارید و فقط یک دقیقه، آن گونه که او می‏بیند، بنگرید. واکنش شما نسبت به آن چه او می‏بیند، متفاوت است. خوب شنیدن و خوب فهمیدن، نزدیکی را بهبود می‏بخشد.
وقتی زن بداند شما احساس او را درک می‏کنید نه این که تنها به سخنش گوش می‏دهید. احساس رضایت خواهد داشت. در این حال، او نیز در مقابل، می‏خواهد کاری که از دستش برمی‏آید، انجام دهد تا شما را خشنود کند.
برای مطالعه بیشتر، به کتاب‏های زیر مراجعه کنید.
۱) مبانی مدیریت رفتار سازمانی، علی رضاییان.
۲) هنر سخنرانی، ترجمه ساده حمزه و باباطاهر علی‏زاده.
۳) همسر اگر این گونه می‏بود، راضیه محمدزاده.
۴) چراغ دل زنت را روشن کن، الن کریدمن، ترجمه عباس چینی